Hội chứng đau nửa đầu hay còn được gọi là migraine là một trong những vấn đề sức khỏe ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của hàng triệu người trên khắp thế giới. Đau nửa đầu mang theo những triệu chứng đau đớn, đặc biệt tác động đến một nửa của đầu, thường đi kèm với buồn nôn, nhức mắt và ánh sáng kém. Đây không chỉ đơn thuần là một cơn đau đầu mà là một cảm giác ám ảnh cho những ai phải trải qua.
Trong bài viết này này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá sâu hơn về hội chứng đau nửa đầu migraine, từ nguyên nhân, cơ chế gây đau cho đến các biện pháp điều trị và cách giảm nhẹ những triệu chứng không mấy dễ chịu. Chúng tôi hy vọng rằng thông tin này sẽ mang lại cái nhìn toàn diện và giúp bạn hiểu rõ hơn về cơn đau này, từ đó có cơ sở để đối mặt và tìm kiếm giải pháp phù hợp.
Đau nửa đầu migraine là gì?
Hội chứng đau nửa đầu migraine còn được gọi là hội chứng đau nửa đầu, đây là một trạng thái đau đầu dữ dội, thường mang theo cảm giác nhói nhức theo từng đợt, xuất hiện duy nhất ở một bên đầu và thường đi kèm với cảm giác buồn nôn, rối loạn thị lực, sự nhạy cảm đáng kể với ánh sáng và âm thanh.
Tần suất của cơn đau nửa đầu migraine này có thể biến đổi từ một hoặc hai lần mỗi năm đến hai đến ba lần mỗi tuần. Nếu tần suất cơn đau nửa đầu tăng lên đáng kể, lên đến 15 lần mỗi tháng, thì tình trạng đau đầu migraine đã trở thành một bệnh mãn tính và không thể được điều trị hoàn toàn.
Người phụ nữ có nguy cơ mắc hội chứng đau nửa đầu migraine cao hơn nam giới khoảng 3 lần. Độ tuổi trung bình có tỷ lệ cao nhất của chứng đau nửa đầu là từ 40-45 tuổi. Sau độ tuổi 45-50, tỷ lệ mắc phải hội chứng đau nửa đầu dần giảm.
Hội chứng đau nửa đầu migraine ảnh hưởng đến hơn 10% dân số toàn cầu. Theo một cuộc khảo sát lớn tại Hoa Kỳ, 17,1% phụ nữ và 5,6% nam giới cho biết họ gặp các triệu chứng đau nửa đầu.
Triệu chứng, dấu hiệu đau nửa đầu migraine
Khi mắc phải bệnh nhức đầu Migraine, tần suất cơn đau có thể biến đổi từ thưa đến mau, và cường độ đau cũng dao động từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào từng bệnh nhân. Hội chứng nhức đầu Migraine thường được phân loại thành hai loại chính:
Migraine không có dấu hiệu báo trước
Để được xác định là loại này, cần có ít nhất 5 trong số các tiêu chuẩn sau được đáp ứng. Đầu bị nhức trong khoảng thời gian từ 4 đến 72 giờ, thường chỉ ở một bên đầu và thường đi kèm với cảm giác như một mạch đập trong đầu.
Cường độ của cơn đau có thể từ vừa đến nặng và thường gia tăng khi người bệnh gắng sức. Trong cơn đau, có thể xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn hoặc nôn mửa, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, và không có các biểu hiện khác kèm theo.
Migraine có dấu hiệu báo trước (tiền triệu – aura)
Để được xác định là loại này, cần có ít nhất 2 cơn đau tương tự như Migraine không có dấu hiệu báo trước. Dấu hiệu báo trước bao gồm ít nhất 1 trong số các biểu hiện sau nhưng phục hồi hoàn toàn sau cơn như lóe sáng hoặc tia chớp, nhìn đôi, cảm giác chói mắt, buồn nôn, nói khó, hoặc mất điều (đi loạng choạng).
Có ít nhất 1 triệu chứng tiền triệu lan từ từ trong vòng 5 phút và/hoặc ít nhất 2 triệu chứng xảy ra liên tiếp nhau, nhưng không quá 60 phút, trước khi triệu chứng đau đầu xuất hiện. Cơn nhức đầu Migraine không suy giảm kéo dài quá 72 giờ được gọi là trạng thái nhức đầu Migraine, đây là tình huống hiếm gặp nhưng gây cho người bệnh sự sợ hãi và lo lắng
Nguyên nhân đau nửa đầu migraine do đâu?
Nguyên nhân gây ra hội chứng đau nửa đầu migraine vẫn là một điều tương đối phức tạp và chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau. Có rất nhiều giả thuyết đã được đề xuất để giải thích bệnh lý này:
Mạch máu co giãn bất thường
Một trong những giả thuyết phổ biến nhất là rằng sự co giãn bất thường của các mạch máu có vai trò quan trọng trong việc gây ra nhức đầu migraine. Khi các mạch máu co lại không đúng cách, tiểu cầu có thể tích tụ và tạo ra các chất dẫn truyền thần kinh gây đau đớn. Ngoài ra, điều này còn dẫn đến sự tăng sản xuất serotonin trong mạch máu, tạo ra sự mất cân bằng trong các chất dẫn truyền thần kinh.
Yếu tố di truyền
Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh nhức đầu migraine. Nếu trong gia đình có người đã từng mắc bệnh này, khả năng mắc bệnh sẽ tăng lên đáng kể. Tỷ lệ di truyền có thể lên đến 40 – 45% nếu chỉ bố hoặc mẹ mắc bệnh, nhưng sẽ tăng lên đến 70% khi cả hai người đều mắc bệnh này.
Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về nguyên nhân của bệnh nhức đầu migraine, nhưng vẫn còn nhiều khía cạnh chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Các yếu tố về mặt sinh học, môi trường và cả di truyền đều đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và biểu hiện của bệnh này.
Yếu tố môi trường
Yếu tố môi trường đóng vai trò không nhỏ trong việc gây ra cơn đau đầu migraine. Thực tế, nhiều bệnh nhân thường báo cáo xuất hiện cơn đau đầu khi tiếng ồn trở nên quá lớn, khi thời tiết thay đổi đột ngột hoặc khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh.
Hơn nữa, trong quá trình thăm khám, các bác sĩ thường nhận thấy rằng nhiều bệnh nhân đến khám bệnh với triệu chứng căng thẳng, đau nửa đầu và khó ngủ. Khi nghiên cứu sâu hơn về tình hình của bệnh nhân, các bác sĩ thường tìm thấy rằng cơn đau đầu của họ thường xuất hiện sau khi họ trải qua áp lực kéo dài trong một khoảng thời gian dài.
Do đó, trong quá trình điều tra và xác định nguyên nhân gây ra bệnh nhức đầu migraine, các bác sĩ đề cập đến yếu tố căng thẳng và stress có mối liên hệ mật thiết với tình trạng bệnh lý này, thường đi kèm với nhau. Ngoài ra, bệnh nhân có thể trải qua trạng thái trầm cảm và mắc các rối loạn lo âu, điều này đồng thời gia tăng nguy cơ mắc phải nhức đầu migraine và kéo dài triệu chứng do nguyên nhân bệnh lý phức tạp.
Thay đổi nội tiết tố
Có nghiên cứu đã chỉ ra rằng chu kỳ kinh nguyệt có thể ảnh hưởng đến bệnh nhức đầu migraine do sự biến đổi của hormone trong cơ thể. Điều này cũng giải thích tại sao tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh này cao hơn gấp ba lần so với nam giới.
Những nguyên nhân khác
Bên cạnh các nguyên nhân chính đã được đề cập, còn có một số yếu tố khác được xem là góp phần kích hoạt bệnh này. Đó có thể là việc sử dụng thuốc tránh thai, thiếu ngủ, mệt mỏi, căng thẳng, hoặc thậm chí là các chấn thương sọ não. Ngoài ra, tình trạng đói, việc tiêu thụ đồ uống và thực phẩm chứa các hợp chất hóa học như glutamate, nitrite, tyramine cũng có thể là nguyên nhân.
Hơn nữa, một số hợp chất hóa học và loại thuốc khác cũng có khả năng gây ra cơn nhức đầu migraine. Điển hình như hydralazine (thuốc điều trị cao huyết áp), nitroglycerin (được sử dụng trong điều trị estrogen và đau ngực do mạch vành) hoặc sự tiếp xúc với khói bụi, nước hoa, cũng như một số mùi hóa học không dễ chịu từ các hợp chất hữu cơ.
Các biến chứng đau nửa đầu migraine
Bệnh đau đầu migraine, mặc dù không đe dọa tính mạng nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đòi hỏi sự can thiệp ngay lập tức, như sau:
Động kinh: Đây là một biến chứng hiếm gặp, khiến một phần cơ thể bị co giật và mất kiểm soát. Cơn co giật thường xuất hiện trong hoặc ngay sau cơn đau đầu migraine tiền triệu.
Đột quỵ do nhồi máu tĩnh mạch (Migrainous Infarction): Đây là một biến chứng hiếm gặp, chủ yếu xảy ra ở phụ nữ trẻ, khi các mạch máu não bị thu hẹp dẫn đến thiếu oxy. Trước khi cơn đột quỵ xảy ra, bạn có thể trải qua cảm giác chớp sáng, điểm mù và ngứa ran ở tay hoặc mặt.
Đau đầu migraine trạng thái (Status Migrainosus): Chiếm 3% tổng số trường hợp đau đầu trong hội chứng migraine. Bất kỳ cơn đau đầu migraine nào kéo dài hơn 72 giờ thường được gọi là chứng đau nửa đầu trạng thái. Cơn đau và buồn nôn do loại đau nửa đầu này gây ra có thể rất dữ dội, đến mức bạn cần được can thiệp ngay lập tức để bù nước.
Hội chứng Serotonin: Khi điều trị đau nửa đầu migraine, việc sử dụng thuốc giảm đau Triptan có thể tương tác với thuốc chống trầm cảm, gây tăng mức serotonin và dẫn đến các biến chứng như kích động, lú lẫn, tiêu chảy, cơ co giật và tim đập nhanh.
Đau dạ dày: Các loại thuốc giảm đau đầu migraine như aspirin, ibuprofen và các loại thuốc chống viêm không steroid khác có thể gây loét, xuất huyết và đau dạ dày nếu sử dụng quá liều hoặc trong thời gian dài.
Phương pháp chữa trị hội chứng đau nửa đầu migraine
Vì nguyên nhân chính gây đau nửa đầu vẫn chưa được xác định chính xác, các phương pháp chữa trị thường nhằm giảm đau và ngăn ngừa bệnh tái phát thông qua hai hướng tiếp cận: điều trị mãn tính và điều trị dự phòng.
Giảm đau nửa đầu tự nhiên tại nhà
Để giảm nhẹ triệu chứng đau nửa đầu tại nhà, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp sau đây:
- Tạo điều kiện nghỉ ngơi và thư giãn trong một không gian yên tĩnh, tránh ánh sáng mạnh.
- Tuân thủ chế độ dinh dưỡng khoa học, hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa chất kích thích cũng như đồ uống có chứa cồn.
- Uống đủ nước, đảm bảo cơ thể được cung cấp đủ lượng nước.
- Chọn mặc quần áo rộng rãi và thoáng đãng để giúp cơ thể thoải mái.
- Tránh tiếp xúc với những yếu tố có thể gây kích thích như mùi hương mạnh từ nước hoa và khói thuốc lá.
- Duy trì chế độ làm việc và sinh hoạt hợp lý, tránh căng thẳng và kết hợp với việc thực hiện các bài tập thể dục thường xuyên.
- Thiết lập thói quen đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, hạn chế thức khuya và tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ.
Điều trị bằng thuốc
Khi gặp cơn đau nửa đầu, người ta thường trông chờ vào các loại thuốc giảm đau để nhanh chóng giảm nhẹ cơn đau khó chịu. Có một số loại thuốc cụ thể như sau:
Thuốc điều trị mãn tính
Các loại thuốc giảm đau và NSAID (Nhóm dược phẩm chống vi khuẩn không steroid)
Bao gồm các tên gọi như Aspirin, Naproxen Natri, Ibuprofen, Acetaminophen. Những loại thuốc này có thể sử dụng độc lập hoặc kết hợp với các loại thuốc khác. Tuy nhiên, nên lưu ý rằng có một số trường hợp không nên sử dụng loại thuốc này, như người bị suy thận, hen suyễn, trào ngược dạ dày, v.v. Điều quan trọng là không nên lạm dụng thuốc, vì việc sử dụng quá thường xuyên có thể dẫn tới lờn thuốc hoặc làm cho cơn đau trở nên trầm trọng hơn.
Ergotamine kết hợp Ergot Alkaloid
Loại thuốc này thường được sử dụng thông qua đường mũi, tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch. Tuy nhiên, thuốc này có tác dụng phụ gây buồn nôn, do đó, một số người có thể chọn sử dụng kết hợp với các loại thuốc khác để chống buồn nôn.
Triptans
Đây là nhóm loại thuốc kê toa, bao gồm 7 loại khác nhau như Almotriptan, Eletriptan, Frovatriptan, Naratriptan, Rizatriptan, Sumatriptan, Zolmitriptan, và được cung cấp dưới nhiều dạng khác nhau như viên uống, thuốc xịt mũi, tiêm dưới da, v.v. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng Triptans cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn ngủ, ngứa ran hoặc tức ngực.
Thuốc điều trị dự phòng
Thuốc điều trị dự phòng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tần suất và mức độ cơn đau nửa đầu, từ đó hạn chế lạm dụng thuốc cấp tính và giảm thiểu sự khuyết tật do cơn đau này gây ra.
Có nhiều loại thuốc dự phòng được sử dụng, bao gồm:
Thuốc huyết áp Beta-Blockers và thuốc ức chế Canxi: Nhóm thuốc này có tác dụng làm giảm tần suất cơn đau và làm cho chúng trở nên nhẹ hơn.
Thuốc chống trầm cảm ba vòng và chất ức chế tái hấp thu Serotonin: Loại thuốc này cũng được sử dụng để dự phòng cơn đau nửa đầu. Chúng có thể giúp ổn định hệ thống thần kinh và giảm tần suất cơn đau.
Thuốc chống co giật: Một số loại thuốc thuộc nhóm này cũng có tác dụng phòng ngừa cơn đau nửa đầu, đặc biệt đối với những người có triệu chứng đi kèm.
Thuốc chống đối kháng Serotonin: Loại thuốc này cũng có tác dụng dự phòng cơn đau nửa đầu, bằng cách ổn định sự cân bằng của hệ thống Serotonin trong não.
Mặc dù thuốc giảm đau có thể giúp nhanh chóng giảm cơn đau, tuy nhiên mỗi loại thuốc đều đi kèm với một số tác dụng phụ cụ thể, có thể nhẹ hoặc nặng tùy thuộc vào loại thuốc và liều lượng. Quan trọng hơn, lạm dụng thuốc có thể gây ra hậu quả nguy hiểm. Do đó, việc sử dụng thuốc cần được thực hiện dưới sự chỉ định và giám sát của bác sĩ, tránh tự ý mua và sử dụng thuốc.
Trị liệu thần kinh cột sống
Trị liệu thần kinh cột sống, hay còn được gọi là Chiropractic là một phương pháp được đánh giá cao bởi nhiều chuyên gia về hiệu quả và khả năng duy trì kết quả lâu dài cho người bệnh.
Đặc biệt, đối với những tình trạng đau nửa đầu xuất phát từ đốt cổ bị lệch, gây áp lực hoặc chèn ép lên dây thần kinh, dây chằng, bác sĩ sẽ tiến hành các biện pháp nắn chỉnh để đưa đốt sống về vị trí ban đầu. Điều này giúp giảm đi áp lực và chèn ép, từ đó giảm đau nửa đầu khó chịu.
Phương pháp Chiropractic không chỉ giúp cải thiện cơn đau nửa đầu mà còn không gây ra tác dụng phụ đáng kể. Hơn nữa, phương pháp này còn đảm bảo hiệu quả lâu dài và giới hạn khả năng cơn đau tái phát.
Châm cứu
Phương pháp châm cứu tập trung vào việc tiếp cận các huyệt đạo trên tay và chân, nhằm giãn cơ bắp căng, kích thích tuần hoàn máu và cân bằng hệ thống thần kinh trong cơ thể. Đặc biệt, khi nguyên nhân của đau nửa đầu bắt nguồn từ căng thẳng, phương pháp châm cứu còn giúp kích thích tiết hormone endorphin, từ đó giảm áp lực và làm giảm cơn đau đầu một cách hiệu quả hơn.
Massage, xoa bóp
Điều trị bằng massage sử dụng kỹ thuật xoa bóp vùng da đầu và cổ, nhằm giải phóng áp lực tại các vùng cơ bắp chịu căng ép xung quanh động mạch. Qua đó, việc tuần hoàn máu được cải thiện, từ đó giúp hạn chế cơn đau nửa đầu.
Những phương pháp trên đều mang lại lợi ích tích cực cho sự giảm đau và cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, trước khi áp dụng, việc tư vấn và hướng dẫn của các chuyên gia y tế là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong quá trình điều trị.
=> Xem thêm:
Một số lưu ý phòng tránh bệnh nhức đầu Migraine
Thay đổi lối sống có tác động không nhỏ đến việc ngăn ngừa bệnh đau nửa đầu Migraine. Bạn có thể lưu lại một số điều sau đây:
Quản lý thời gian ngủ: Đảm bảo có đủ thời gian ngủ, ít nhất 7-8 tiếng mỗi ngày để giúp não bộ nghỉ ngơi và tái tạo năng lượng.
Làm việc một cách khoa học và hợp lý: Tránh căng thẳng và mệt mỏi do công việc kéo dài, vì điều này có thể gây ra căng thẳng phức tạp về thần kinh.
Vận động thường xuyên: Ra ngoài để vận động và hít thở không khí tươi mới, giúp cải thiện tuần hoàn máu.
Chế độ ăn uống khoa học: Tiếp tục duy trì chế độ ăn uống cân đối, bao gồm các loại thực phẩm tốt cho thần kinh và não bộ.
Sử dụng trà thảo dược hỗ trợ: Có thể sử dụng trà thảo dược như trà atiso, trà sen, trà nhài, trà gừng, trà hoa cúc, có tác dụng hỗ trợ giấc ngủ và chống oxi hóa.
Hạn chế các chất kích thích: Tránh tiêu thụ quá mức rượu, bia và thuốc lá. Nên giới hạn đồ ngọt, phô mai, sô cô la và thực phẩm chế biến sẵn.
Tạo môi trường sống tốt: Hạn chế sống trong môi trường ồn ào, nhiều ánh sáng chói, gió mạnh và không khí lạnh.
Sử dụng thuốc điều trị đúng hướng dẫn của bác sĩ: Khi bị đau đầu, nên sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và hướng dẫn của chuyên gia y tế.
Tóm lại, mặc dù không phải là một bệnh lý đe dọa tính mạng, hội chứng đau nửa đầu migraine đòi hỏi sự quan tâm và chăm sóc đúng đắn. Sự hiểu biết và sự can thiệp kịp thời sẽ giúp người mắc có thể kiểm soát tốt hơn các triệu chứng, từ đó giữ cho chất lượng cuộc sống luôn được duy trì và cải thiện.